Wys�ano dnia 12-06-2004 o godz. 15:00:00 przez pala2 474
 Położony na niewysokim wzgórzu nad rzeką Psarką, 30 km na północny wschód od Kielc a 9 km od Św. Katarzyny. Od południa sąsiadują z nim dwie zalesione góry Pasma Klonowskiego Gór Świętokrzyskich, Miejska 428 m n.p.m i Psarską 412 m n.p.m, zaś od północy mamy Pasmo Sieradowickie i Sieradowicki Park Krajobrazowy. |
Wzgórze na którym znajdują się ruiny zamku fundowanego przez bp Floriana z Mokrska opływa od zachodu i północy rzeka Psarka, płynąca od Łącznej Doliną Bodzentyńską. Swoją nazwę zawdzięcza Bodzentyn biskupowi krakowskiemu Bodzancie z Jankowa, który w połowie XIV wieku na podstawie przywileju Kazimierza Wielkiego założył miasto na gruntach wsi Tarczek. Założyciel uczynił z Bodzentyna centrum majątków biskupich czyli Kasztelanie. Z czasem miasto przejęło także funkcje handlowe, rzemieślnicze i usługowe Tarczka.
Następca Bodzanty, bp Florian z Mokrska herbu Jelita poza wspomnianym zamkiem, opasał miasto murami obronnymi. Początek XV wieku przyniósł liczne przywileje i udogodnienia handlowe. Ustanowiono targi i dwa razy do roku jarmarki, zaś mieszkańcy otrzymali między innymi wyłączność handlu mięsem i solą. Późniejsze przywileje królewskie powiększyły liczbę jarmarków, a także w XV wieku zniosły opłaty wjazdowe i przejazdowe dla kupców, którzy teraz chętnie przywozili swoje towary. W tak uprzywilejowanym mieście rozwijał się ożywiony handel i rzemiosło, reprezentowane przez wiele cechów m in. kowali, szewców, krawców, sukienników i rzeźników.
W roku 1450 bp Zbigniew Oleśnicki herbu Dębno, na miejscu dawnego kościoła zniszczonego przez pożar ufundował nową gotycką kolegiatę. W XV wieku za czasów bp Jana Konarskiego, miasto zostało znacznie rozbudowane, otrzymało drugi rynek a nawet wodociąg zbudowany z inicjatywy ówczesnego burmistrza Bodzentyna Jana Kołka. W 1670 roku bp Andrzej Trzebicki ufundował wspaniały ratusz z wieżą zegarową, który stał do roku 1829, kiedy to strawił go pożar. Obecnie nie ma po nim śladu jeno dla pamięci pomnik św. Floriana o tym wydarzeniu przypomina.
Od 1640 roku miasto wysyłało jednego kandydata do Akademii Krakowskiej na naukę bakalarską, by później zatrudnić go w swojej szkole. Od 1629 roku Bodzentyn posiadał bogatą fundację Jana Łuczkiewicza wspierającą rzemiosło, nauczycieli i uczniów, a w roku 1698 Jan Małachowski zapisał 31.000 zł jako zapomogę dla ubogich dzieci mieszczan i rzemieslników.
W okresie reformacji miasto było siedzibą sądu biskupiego w sprawach odstępstwa od wiary katolickiej. Opieka biskupów i liczne przywileje doprowadziły do rozkwitu miasta; w latach 1662 – 1663 było 134 domy i 850 mieszkańców. Po potopie szwedzkim i wskutek różnych klęsk miasto znacznie zmniejszyło liczbę mieszkańców (około 500), nadal jednak należało do przodujących na Ziemi Świętokrzyskiej a pod względem gospodarczym przewyższało nawet Kielce. Po III rozbiorze Bodzentyn jak i okoliczne ziemie przypadły Austryjakom, aż do czasu wejścia wojsk Napoleona. W 1807 roku powstało Księstwo Warszawskie, ale Bodzentyn znalazł się poza jego granicami. Dopiero w 1809 roku w następstwie wojny z Austrią przyłączono do Księstwa całą dzielnicę austryjacką z III rozbioru. W tych granicach był także i Bodzentyn. W latach 1813 – 15 Księstwo warszawskie znalazło się pod okupacją rosyjską. W roku 1815 powstało Królestwo Kongresowe pod hegemonią Rosji, w ramach którego pozostał także Bodzentyn.
W 1833 roku urodził się w Bodzentynie znany malarz pejzażysta Józef Szermentowski, którego obrazy związane z regionem są eksponowane m. in. w Muzeum Narodowym w Kielcach. W czasie powstania styczniowego Bodzentyn stal się areną dzialan i walk powstańczych. Jeszcze przed wybuchem powstania styczniowego, pracownicy Huty Suchedniowskiej bracia Dawidowicze i Klimaszewski produkowali broń – kosy i armatki żeliwne. 22 stycznia 1863 roku górnicy i hutnicy z Suchedniowa pod dowództwem braci Dawidowiczów uderzyli na Bodzentyn. Powstańcy zajęli miasto wypierając całkowicie Rosjan, jednak nazajutrz opuścili miasto, wycofując się do Wąchocka, aby połączyć się ze stacjonującym tam Marianem Langiewiczem
Po licznych potyczkach w lutym 1863 roku oddziały Langiewicza opuściły Wąchock i marszem przez Bodzentyn dostały się na Św. Krzyż. Na pamiątkę walk powstańczych ulicę łączącą oba rynki w Bodzentynie, nazwano ulicą Langiewicza. W roku 1870 Bodzentyn utracił prawa miejskie i mocno podupadł gospodarczo. Tradycje wolnościowe były jednak ciągle bardzo żywe. W 1905 roku, gdy Polskę ogarniała rewolucja, do Bodzentyna przybyla grupa robotników z Suchedniowa, do której przyłączyli się tutejsi mieszkańcy usuwając m.in. emblematy carskie. Pod koniec I wojny światowej w mieście wybuchł pożar który zniszczył znaczną część miasta m. in. XVI wieczny kościół św. Ducha.
W okresie okupacji w Bodzentynie dokonano masowych egzekucji, w których zginęło ponad 100osób. Pamięci poległych mieszkańców Bodzentyna i okolic poświęcono pomnik na zbiorowej mogile ofiar terroru na cmentarzu parafialnym i pomnik „ Pomordowanym na ziemi mogił i krzyży za wolność i niepodleglość Ojczyzny” odsłonięty w 1972 roku nad rzeka Psarką na skrzyżowaniu dróg do Kielc, Nowej Słupi i Suchedniowa. W 1944 roku przy ul. 3 Maja znajdował się konspiracyjny szpital partyzancki założony przez dr Browar-Paszkowskiego p.s. „Lepszy”) W założeniu szpitala pomagał lekarz niemiecki dr. Born, który wyposażył szpital i dał mu ochronę. W okresie okupacji przebywało w Bodzentyńskim getcie dziecko żydowskie Dawidek Rubinowicz. Napisał on pamiętnik, którego opis rozpoczął w Krajnie skąd pochodziła jego rodzina, a później opisywał wydarzenia z Bodzentyna. Odnaleziony po wojnie i wydany drukiem zostal uznany za jeden z najbardziej wstrząsających dokumentów tamtych lat. Pamiętnik ten urywa się nagle prawdopodobnie w momencie likwidacji getta przez Niemców.
W czasie II wojny światowej miasto nie uległo zniszczeniu. Obecnie miejscowość ta znalazła się w cieniu sąsiednich upadających ośrodków przemysłowych: Kielc, Suchedniowa Skarżyska, Starachowic. Głównym zajęciem ludności jest rolnictwo, handel i rzemiosło. Niegdyś ośrodek regionalnego tkactwa świętokrzyskiego, produkujacy bieżniki, narzuty, krajki, obrusy, zapaski, dziś tylko wspomnienie.
W Bodzentynie przy ul. Suchedniowskiej ma swoją siedzibę Dyrekcja Świętokrzyskiego Parku Narodowego i Centrum Edukacji Ekologicznej Ś.P.N. Przez Bodzentyn prowadzą dwa szlaki turystyczne jeden koloru zielonego wiodący ze Starachowic przez Radkowice – Tarczek – Bodzentyn do Łącznej noszacy od 1993 roku imię Jerzego Głowackiego. Drugi zaś koloru niebieskiego wiodący z Wąchocka przez Wykus – Bodzentyn – Św. Katarzynę – Ciekoty do Cedzyny szlak ten nosi imię Edwarda Wołoszyna. Bodzentyn odwiedzany jest przez liczne grupy turystyczne zarówno piesze jak i autokarowe i przy lepszym zagospodarowaniu hotelarsko-gastronomicznym stał by się zapewne centrum turystyki centralnej części Gór Świętokrzyskich, czego należało by życzyć zarówno mieszkańcom jak i ojcom miasta.
Następca Bodzanty, bp Florian z Mokrska herbu Jelita poza wspomnianym zamkiem, opasał miasto murami obronnymi. Początek XV wieku przyniósł liczne przywileje i udogodnienia handlowe. Ustanowiono targi i dwa razy do roku jarmarki, zaś mieszkańcy otrzymali między innymi wyłączność handlu mięsem i solą. Późniejsze przywileje królewskie powiększyły liczbę jarmarków, a także w XV wieku zniosły opłaty wjazdowe i przejazdowe dla kupców, którzy teraz chętnie przywozili swoje towary. W tak uprzywilejowanym mieście rozwijał się ożywiony handel i rzemiosło, reprezentowane przez wiele cechów m in. kowali, szewców, krawców, sukienników i rzeźników.
W roku 1450 bp Zbigniew Oleśnicki herbu Dębno, na miejscu dawnego kościoła zniszczonego przez pożar ufundował nową gotycką kolegiatę. W XV wieku za czasów bp Jana Konarskiego, miasto zostało znacznie rozbudowane, otrzymało drugi rynek a nawet wodociąg zbudowany z inicjatywy ówczesnego burmistrza Bodzentyna Jana Kołka. W 1670 roku bp Andrzej Trzebicki ufundował wspaniały ratusz z wieżą zegarową, który stał do roku 1829, kiedy to strawił go pożar. Obecnie nie ma po nim śladu jeno dla pamięci pomnik św. Floriana o tym wydarzeniu przypomina.
Od 1640 roku miasto wysyłało jednego kandydata do Akademii Krakowskiej na naukę bakalarską, by później zatrudnić go w swojej szkole. Od 1629 roku Bodzentyn posiadał bogatą fundację Jana Łuczkiewicza wspierającą rzemiosło, nauczycieli i uczniów, a w roku 1698 Jan Małachowski zapisał 31.000 zł jako zapomogę dla ubogich dzieci mieszczan i rzemieslników.
W okresie reformacji miasto było siedzibą sądu biskupiego w sprawach odstępstwa od wiary katolickiej. Opieka biskupów i liczne przywileje doprowadziły do rozkwitu miasta; w latach 1662 – 1663 było 134 domy i 850 mieszkańców. Po potopie szwedzkim i wskutek różnych klęsk miasto znacznie zmniejszyło liczbę mieszkańców (około 500), nadal jednak należało do przodujących na Ziemi Świętokrzyskiej a pod względem gospodarczym przewyższało nawet Kielce. Po III rozbiorze Bodzentyn jak i okoliczne ziemie przypadły Austryjakom, aż do czasu wejścia wojsk Napoleona. W 1807 roku powstało Księstwo Warszawskie, ale Bodzentyn znalazł się poza jego granicami. Dopiero w 1809 roku w następstwie wojny z Austrią przyłączono do Księstwa całą dzielnicę austryjacką z III rozbioru. W tych granicach był także i Bodzentyn. W latach 1813 – 15 Księstwo warszawskie znalazło się pod okupacją rosyjską. W roku 1815 powstało Królestwo Kongresowe pod hegemonią Rosji, w ramach którego pozostał także Bodzentyn.
W 1833 roku urodził się w Bodzentynie znany malarz pejzażysta Józef Szermentowski, którego obrazy związane z regionem są eksponowane m. in. w Muzeum Narodowym w Kielcach. W czasie powstania styczniowego Bodzentyn stal się areną dzialan i walk powstańczych. Jeszcze przed wybuchem powstania styczniowego, pracownicy Huty Suchedniowskiej bracia Dawidowicze i Klimaszewski produkowali broń – kosy i armatki żeliwne. 22 stycznia 1863 roku górnicy i hutnicy z Suchedniowa pod dowództwem braci Dawidowiczów uderzyli na Bodzentyn. Powstańcy zajęli miasto wypierając całkowicie Rosjan, jednak nazajutrz opuścili miasto, wycofując się do Wąchocka, aby połączyć się ze stacjonującym tam Marianem Langiewiczem
Po licznych potyczkach w lutym 1863 roku oddziały Langiewicza opuściły Wąchock i marszem przez Bodzentyn dostały się na Św. Krzyż. Na pamiątkę walk powstańczych ulicę łączącą oba rynki w Bodzentynie, nazwano ulicą Langiewicza. W roku 1870 Bodzentyn utracił prawa miejskie i mocno podupadł gospodarczo. Tradycje wolnościowe były jednak ciągle bardzo żywe. W 1905 roku, gdy Polskę ogarniała rewolucja, do Bodzentyna przybyla grupa robotników z Suchedniowa, do której przyłączyli się tutejsi mieszkańcy usuwając m.in. emblematy carskie. Pod koniec I wojny światowej w mieście wybuchł pożar który zniszczył znaczną część miasta m. in. XVI wieczny kościół św. Ducha.
W okresie okupacji w Bodzentynie dokonano masowych egzekucji, w których zginęło ponad 100osób. Pamięci poległych mieszkańców Bodzentyna i okolic poświęcono pomnik na zbiorowej mogile ofiar terroru na cmentarzu parafialnym i pomnik „ Pomordowanym na ziemi mogił i krzyży za wolność i niepodleglość Ojczyzny” odsłonięty w 1972 roku nad rzeka Psarką na skrzyżowaniu dróg do Kielc, Nowej Słupi i Suchedniowa. W 1944 roku przy ul. 3 Maja znajdował się konspiracyjny szpital partyzancki założony przez dr Browar-Paszkowskiego p.s. „Lepszy”) W założeniu szpitala pomagał lekarz niemiecki dr. Born, który wyposażył szpital i dał mu ochronę. W okresie okupacji przebywało w Bodzentyńskim getcie dziecko żydowskie Dawidek Rubinowicz. Napisał on pamiętnik, którego opis rozpoczął w Krajnie skąd pochodziła jego rodzina, a później opisywał wydarzenia z Bodzentyna. Odnaleziony po wojnie i wydany drukiem zostal uznany za jeden z najbardziej wstrząsających dokumentów tamtych lat. Pamiętnik ten urywa się nagle prawdopodobnie w momencie likwidacji getta przez Niemców.
W czasie II wojny światowej miasto nie uległo zniszczeniu. Obecnie miejscowość ta znalazła się w cieniu sąsiednich upadających ośrodków przemysłowych: Kielc, Suchedniowa Skarżyska, Starachowic. Głównym zajęciem ludności jest rolnictwo, handel i rzemiosło. Niegdyś ośrodek regionalnego tkactwa świętokrzyskiego, produkujacy bieżniki, narzuty, krajki, obrusy, zapaski, dziś tylko wspomnienie.
W Bodzentynie przy ul. Suchedniowskiej ma swoją siedzibę Dyrekcja Świętokrzyskiego Parku Narodowego i Centrum Edukacji Ekologicznej Ś.P.N. Przez Bodzentyn prowadzą dwa szlaki turystyczne jeden koloru zielonego wiodący ze Starachowic przez Radkowice – Tarczek – Bodzentyn do Łącznej noszacy od 1993 roku imię Jerzego Głowackiego. Drugi zaś koloru niebieskiego wiodący z Wąchocka przez Wykus – Bodzentyn – Św. Katarzynę – Ciekoty do Cedzyny szlak ten nosi imię Edwarda Wołoszyna. Bodzentyn odwiedzany jest przez liczne grupy turystyczne zarówno piesze jak i autokarowe i przy lepszym zagospodarowaniu hotelarsko-gastronomicznym stał by się zapewne centrum turystyki centralnej części Gór Świętokrzyskich, czego należało by życzyć zarówno mieszkańcom jak i ojcom miasta.
Tekst: Jerzy Kapuściński
| Komentarze |