Na wigiliÄ™ niemal każda polska rodzina ustawia w swoim mieszkaniu i dekoruje choinkÄ™. Jest to jedna z najmÅ‚odszych tradycji wigilijnych. PoczÄ…tkowo popularna byÅ‚a "jodÅ‚ka", czyli wierzchoÅ‚ek sosny, jodÅ‚y lub Å›wierku zawieszony u puÅ‚apu. MiaÅ‚o to chronić dom i jego mieszkaÅ„ców od zÅ‚ych mocy. Na wsi stawiano też kiedyÅ› niewymÅ‚ócone snopy zboża w czerech katach izby. Choinka w obecnej formie przybyÅ‚a do Polski z Niemiec dopiero w XVIII wieku.

Powszechnym obyczajem byÅ‚o i jest kÅ‚adzenie siana pod obrus, którym nakrywano stóÅ‚ wigilijny. Symbolizuje to miejsce, w jakim przyszedÅ‚ na Å›wiat Jezus – szopkÄ™ i siano, na którym leżaÅ‚ po urodzeniu.

Do wieczerzy wigilijnej zasiadano z chwilÄ… ukazania siÄ™ pierwszej gwiazdki na niebie, której z niecierpliwoÅ›ciÄ… wypatrywaÅ‚y dzieci. Jest symbolem Gwiazdy Betlejemskiej, której pojawienie siÄ™ towarzyszyÅ‚o narodzinom Jezusa.

Najważniejszym i najbardziej wzruszajÄ…cym momentem byÅ‚o i jest dzielenie siÄ™ poÅ›wieconym opÅ‚atkiem. Nazwa "opÅ‚atek" pochodzi od Å‚aciÅ„skiego sÅ‚owa "oblatum", czyli dar ofiarny. OpÅ‚atki, jakie my dziÅ› znamy (nebula - mgieÅ‚ka) pierwsi zaczÄ™li wypiekać zakonnicy z klasztoru benedyktyÅ„skiego we Francji. StamtÄ…d zwyczaj ten rozpowszechniÅ‚ siÄ™ na caÅ‚Ä… EuropÄ™ i wraz z chrzeÅ›cijaÅ„stwem przybyÅ‚ także do Polski. OpÅ‚atek używany byÅ‚ jednak wyÅ‚Ä…cznie do Mszy Å›w. i do konsekracji komunikantów dla wiernych. Dopiero od XV wieku staÅ‚ siÄ™ bardziej popularny, kiedy nastÄ…piÅ‚ jego masowy wypiek. Dzisiaj tradycja zwiÄ…zana z dzieleniem siÄ™ opÅ‚atkiem przy wigilijnym stole jest zwyczajem wyÅ‚Ä…cznie polskim. Å»yczenia, jakie skÅ‚adamy sobie podczas dzielenia siÄ™ opÅ‚atkiem powinny być szczere. Jest to wyjÄ…tkowa okazja do pogodzenia siÄ™ zwaÅ›nionych - wybaczamy sobie wtedy wszystkie winy.

PiÄ™knym staropolskim zwyczajem byÅ‚o zapraszanie na WigiliÄ™ ludzi samotnych aby nikt nie byÅ‚ tego dnia opuszczony. WspóÅ‚czeÅ›nie przetrwaÅ‚ on w formie symbolicznej – nakrywamy do stoÅ‚u o jedno nakrycie wiÄ™cej dla zbÅ‚Ä…kanego lub samotnego goÅ›cia. Tylko pytanie – czy obecnie otwarlibyÅ›my drzwi nieznanemu czÅ‚owiekowi?

NierozÅ‚Ä…cznym elementem ÅšwiÄ…t Bożego Narodzenia jest kolÄ™da. Wywodzi siÄ™ ona od sÅ‚owa "calendae", tak bowiem Rzymianie nazywali poczÄ…tek każdego miesiÄ…ca. Owe kalendy byÅ‚y hucznie Å›wiÄ™towane ale koÅ›cióÅ‚ katolicki zniósÅ‚ stary, pogaÅ„ski zwyczaj. ZachowaÅ‚a siÄ™ jednak tradycja Å›piewania pobożnych pieÅ›ni, sÅ‚awiÄ…cych narodziny Chrystusa, odwiedzania siÄ™ w domach, kupowania Å›wiÄ…tecznych podarunków. W ten sposób do naszego jÄ™zyka weszÅ‚o Å‚aciÅ„skie sÅ‚owo "calendae" czyli kolÄ™da, które przetrwaÅ‚o w naszej tradycji do dziÅ›. Najstarsza polska kolÄ™da to „Zdrów bÄ…dź królu anielski” pochodzÄ…ca z ok. 1420 roku.

Kolejnym zwyczajem bożonarodzeniowym sÄ… JaseÅ‚ka. Pierwsze urzÄ…dziÅ‚ w roku 1223 Å›w. Franciszek z Asyżu w skalnej grocie w Greccio. Ojcowie i bracia z Zakonu zwyczaj ten ponieÅ›li na caÅ‚y Å›wiat, w tym także do Polski, gdzie już pod koniec XIII wieku pojawiÅ‚y siÄ™ figury przedstawiajÄ…ce caÅ‚Ä… scenÄ™ Bożego Narodzenia. NadszedÅ‚ jednak czas, gdy ludziom znudziÅ‚o siÄ™ coroczne oglÄ…danie drewnianych czy kamiennych figur. PomysÅ‚owi bracia zakonni zaczÄ™li wiÄ™c wystawiać najpierw ruchome figury, później zaÅ› kukieÅ‚kowe i wÅ‚aÅ›nie takie widowiska zaczęły gromadzić wielkie tÅ‚umy ludzi. Niestety reakcja ludzi na te przedstawienia nie byÅ‚a godna miejsca w jakim je wystawiano - koÅ›cioÅ‚a i dlatego jaseÅ‚ka z nich usuniÄ™to i przeniesiona do innych miejsc. ByÅ‚y okresy w naszej historii, gdy zabraniano wystawiania jaseÅ‚ek. Tak byÅ‚o w zaborze pruskim i rosyjskim w czasie niewoli narodowej, w okresie ostatniej wojny a także w czasach stalinizmu. Obecnie najchÄ™tniej jaseÅ‚ka wystawiajÄ… dzieci.

Dla wielu ludzi najważniejszym momentem w czasie Świąt Bożego Narodzenia jest Pasterka.Tradycyjna msza odprawiana w nocy z 24 na 25 grudnia symbolizuje czuwanie pasterzy przy żłobie Jezusa.

Dzięki temu, że nadal celebrujemy obrzędowość bożonarodzeniową, przekazujemy te zwyczaje kolejnym pokoleniom. Miejmy nadzieję, że nie ulegniemy pokusie komercjalizacji i nadal będziemy te tradycje pielęgnować bo nasze, polskie Boże Narodzenie jest unikatowe.