Działająca od 15 marca nowa ustawa lustracyjna zobowiązała m.in. posłów, senatorów i europosłów do złożenia oświadczenia, czy współpracowali z organami bezpieczeństwa PRL, czy nie. Ustawa wyraźnie stwierdza, że w przypadku niedopełnienia tego obowiązku wyborczy mandat wygasa.

Z grona polskich europosłów jako jedyny nie zrobił tego Bronisław Geremek z Partii Demokratycznej. "19 kwietnia minął termin, w którym pan Geremek powinien złożyć oświadczenie" - mówi DZIENNIKOWI Beata Tokaj, dyrektor zespołu prawnego PKW.

O obowiązku złożenia oświadczeń zawiadamia Państwowa Komisja Wyborcza. PKW wysłała takie pisma do 51 naszych europosłów - tych, którzy urodzili się przed 1 sierpnia 1972 roku. Pięćdziesięciu z nich w ustawowym terminie, czyli w ciągu miesiąca, wysłało wypełnione oświadczenia.

Politycy PiS nie mają wątpliwości: "Geremek nie jest już europosłem, bo nie złożył w terminie oświadczenia. To nie są żarty!" - mówi z przekonaniem poseł Tadeusz Cymański. I dodaje: "Z tego, co wiem, to zrobił to, by zademonstrować nienawiść do Kaczyńskich i do PiS".

Problem w tym, że nie wiadomo, jak na tę sytuację zareaguje Parlament Europejski, który nie miał dotąd takiej sprawy. "Nie wiem, jak ta sprawa będzie rozstrzygnięta. Według prawa polskiego on stracił mandat automatycznie. Ale nie wiem, jak będzie to zinterpretowane w europarlamencie. Bo chodzi o bardzo ważną postać" - mówi jeden z europosłów PiS.

DZIENNIKOWI nie udało się skontaktować z Geremkiem. Jego parlamentarni koledzy są zakłopotani, bo profesor cieszy się wielkim uznaniem i autorytetem w Europie. Z drugiej strony powtarzali, że prawo jest prawem i wszyscy są wobec niego równi. Nikt nie ma jednak wątpliwości, że będzie awantura - i to na skalę europejską, gdy sprawa wygaśnięcia mandatu wyjdzie na jaw.

"To demonstracja. Geremek świadomie chce skompromitować lustrację. Europa odbierze to jako walkę polskiego deputowanego z reżimem" - ubolewa europoseł PO Bogusław Sonik. "Geremek zrobi z siebie bohatera, który działa rzekomo w interesie tych wszystkich, którzy są gnębieni przez ustawę lustracyjną" - dodaje.

Niektórzy europosłowie mówią nieoficjalnie, że Geremek znalazł kruczek prawny i jest pewny tego, że mandatu nie straci. Nie wyklucza tego Sonik i Marcin Libicki z PiS. "On ma taką pozycję, że doprowadzenie do odwołania go z PE będzie trwało bez końca" - mówią zgodnie. Libicki dodaje, że Geremek i jego europejscy sprzymierzeńcy, dla których lustracja oznacza ograniczanie praw obywatelskich, wywołają wielki szum.

"A to da mu pole do występowania we wszystkich mediach. Polska będzie przedstawiona jako kraj, który gnębi wybitnych ludzi i pozbawia ich ważnych funkcji publicznych" - wtóruje mu Sonik. Zdaniem europosła PO Geremek chce w ten sposób powrócić do pierwszoplanowej polityki krajowej i ostatecznie skompromitować braci Kaczyńskich w Europie.

PiS nie zamierza Geremkowi odpuścić. "Prawo musi być respektowane" - podkreśla Arkadiusz Mularczyk. "Geremek jest osobą wybitną, ale nie zwalnia go to z respektowania prawa. Konsekwencje musi ponieść" - potwierdza Cymański.

Po weekendzie majowym PKW prześle informację do marszałka Sejmu o tym, kto oświadczenie złożył, a kto nie. A marszałek powinien ogłosić, że mandat posła, który nie złożył oświadczenia - w tym przypadku Geremka - wygasł. A to, że mandat jest już nieważny, potwierdza nam prof. prawa Piotr Kruszyński. "Nie jest już eurodeputowanym" - mówi krótko.