Wys�ano dnia 12-02-2005 o godz. 14:13:52 przez pala2 1182
 | To jedna z najstarszych wsi na Ponidziu. Istniała już w XI wieku. W latach 1194-95 mieszkał tam biskup krakowski Pełka, a przed wojną swoje społecznikowskie pasje realizował ksiądz Roman Zelek, senator II Rzeczypospolitej. |
"Wieś Dzierążnia leży nad rzeką zwaną Wielkanoc, między pagórkami tworzącymi od strony północnej głębokie parowy, będące kiedyś siedliskiem dzikiego zwierza" - pisał przed wiekiem ksiądz Jan Wiśniewski. Za Janem Długoszem podawał, że w 1063 roku w Dzierążni biskup krakowski Lambert Zula wydał pozwolenie na budowę kościoła w Kazimierzy Małej, czego świadkiem był ksiądz kanonik Stanisław Szczepanowski, później biskup stracony z rozkazu króla Bolesława Śmiałego, a obecnie święty, jeden z patronów Polski. W latach 1194-95, gdy trwały walki o koronę polską między Leszkiem Białym a Mieszkiem III Starym, w Dzierążni znalazł schronienie biskup krakowski Pełka.
Dziś rzeczka przepływająca przez wieś nazywa się Jakubówka. Otaczające ją od zachodu i północy pogórki i parowy noszą nazwy: Biała Góra, Wodny Dół, Krowi Dół, Wodnica i Kamienna Góra. Na jednym ze wzgórz stoi kościół pod wezwaniem św. Marii Magdaleny.
Pierwszą świątynię, drewnianą, miał wznieść w tym miejscu biskup Iwo Odrowąż na początku XIII wieku. Murowaną ufundował natomiast około 1440 roku kanonik krakowski Paweł z Zatora. Z tego okresu zachowała się w kościele kamienna płyta z herbem Dębno kardynała Zbigniewa Oleśnickiego. Był wielokrotnie przebudowywany. W ołtarzu głównym znajduje się obraz patronki św. Marii Magdaleny. Przed prezbiterium kamienne schody prowadzą do kaplicy Grobu Pana Jezusa, zbudowanej prawdopodobnie w 1646 roku.
W kościele warto też zwrócić uwagę na dwa ołtarze boczne z pierwszej połowy XVIII wieku i barokowe konfesjonały. Większość rzeźb, ornamentów, bogato zdobione chrzścielnicę i ambonę, a także chór wykonał w neorokokowym stylu w okresie międzywojennym rzeźbiarz ze Skalbmierza Stanisław Anielski. Zbudował on także piękne wejście na plac kościelny na wzór rzymskich bram triumfalnych. Na tym placu, od wschodniej strony kościoła, stoi tajemnicza ośmiokątna kaplica z wieżyczką i trzema okrągłymi okienkami. Jest nazywana Innocentium, zbudowana została w XVII wieku. Obecnie służy jako miejsce przechowywania niepotrzebnych w kościele sprzętów. Niegdyś była to kaplica grobowa. "Pod nią jest grób z mnóstwem kości w nieładzie" - pisał ksiądz Wiśniewski.
Będąc we wsi, warto też zwrócić uwagę na zbudowany przed wojną gmach szkoły podstawowej, a także budynek mleczarni. Do ich powstania przyczynił się znany ksiądz społecznik Roman Zelek. Wybrany senatorem na ostatnią kadencję w II Rzeczypospolitej duchowny był proboszczem w Dzierążni w latach 1922-34. W mleczarni, która jest dziś w ruinie, znajdowała się za jego czasów także sala teatralna ze sceną, kulisami, budką suflera i galerią. Działający we wsi zespół teatralny dawał przynajmniej raz w miesiącu przedstawienia.
Jak tam trafić
Dzierążnia znajduje się w gminie Działoszyce, w powiecie pińczowskim. Najłatwiej dojechać tam z Działoszyc przez Januszowice i Kwaszyn.
Janusz Kędracki
Dziś rzeczka przepływająca przez wieś nazywa się Jakubówka. Otaczające ją od zachodu i północy pogórki i parowy noszą nazwy: Biała Góra, Wodny Dół, Krowi Dół, Wodnica i Kamienna Góra. Na jednym ze wzgórz stoi kościół pod wezwaniem św. Marii Magdaleny.
Pierwszą świątynię, drewnianą, miał wznieść w tym miejscu biskup Iwo Odrowąż na początku XIII wieku. Murowaną ufundował natomiast około 1440 roku kanonik krakowski Paweł z Zatora. Z tego okresu zachowała się w kościele kamienna płyta z herbem Dębno kardynała Zbigniewa Oleśnickiego. Był wielokrotnie przebudowywany. W ołtarzu głównym znajduje się obraz patronki św. Marii Magdaleny. Przed prezbiterium kamienne schody prowadzą do kaplicy Grobu Pana Jezusa, zbudowanej prawdopodobnie w 1646 roku.
W kościele warto też zwrócić uwagę na dwa ołtarze boczne z pierwszej połowy XVIII wieku i barokowe konfesjonały. Większość rzeźb, ornamentów, bogato zdobione chrzścielnicę i ambonę, a także chór wykonał w neorokokowym stylu w okresie międzywojennym rzeźbiarz ze Skalbmierza Stanisław Anielski. Zbudował on także piękne wejście na plac kościelny na wzór rzymskich bram triumfalnych. Na tym placu, od wschodniej strony kościoła, stoi tajemnicza ośmiokątna kaplica z wieżyczką i trzema okrągłymi okienkami. Jest nazywana Innocentium, zbudowana została w XVII wieku. Obecnie służy jako miejsce przechowywania niepotrzebnych w kościele sprzętów. Niegdyś była to kaplica grobowa. "Pod nią jest grób z mnóstwem kości w nieładzie" - pisał ksiądz Wiśniewski.
Będąc we wsi, warto też zwrócić uwagę na zbudowany przed wojną gmach szkoły podstawowej, a także budynek mleczarni. Do ich powstania przyczynił się znany ksiądz społecznik Roman Zelek. Wybrany senatorem na ostatnią kadencję w II Rzeczypospolitej duchowny był proboszczem w Dzierążni w latach 1922-34. W mleczarni, która jest dziś w ruinie, znajdowała się za jego czasów także sala teatralna ze sceną, kulisami, budką suflera i galerią. Działający we wsi zespół teatralny dawał przynajmniej raz w miesiącu przedstawienia.
Jak tam trafić
Dzierążnia znajduje się w gminie Działoszyce, w powiecie pińczowskim. Najłatwiej dojechać tam z Działoszyc przez Januszowice i Kwaszyn.
Janusz Kędracki
Komentarze
|