Od niedawna książka Jelinek za sprawą wydawnictwa W.A.B. stoi na półkach polskich księgarni. Ciężko jest streścić, o czym powieść Austriaczki mówi. To niesamowity kolaż, powieść pop, miksująca komiksowe postacie z celebrytami, historyczne persony z porno gwiazdami i tak dalej. Czytelnik nie znajdzie tu jednego wątku, konkretnych bohaterów i ich losów. Całość miesza się, łączy, dzieli, aby znowu stworzyć kompletnie niezrozumiałą strukturę. Mamy na przykład postać niejakiego Otto, który co chwilę pojawia się jako zupełnie inny człowiek. Czytający ma wrażenie jakby przerzucał kanały w telewizji, a wszystkie odbierane obrazy łączyły się w chorą całość.

Jest to niewÄ…tpliwie eksperyment, może i nawet gwaÅ‚t na Å›wiadomoÅ›ci odbiorcy. Czytelnik stawiany jest w sytuacji ofiary. Najbardziej niesamowitym w tej szalonej i nieÅ‚atwej lekturze jest sam przekaz. Najistotniejszy i najwiÄ™cej mówiÄ…cy jest sam wstÄ™p, „instrukcja obsÅ‚ugi”. Autorka w 1970 roku miaÅ‚a ostrÄ… depresjÄ™, jedynym, czym oprócz pisania siÄ™ zajmowaÅ‚a, byÅ‚o nieustanne oglÄ…danie telewizji. SwojÄ… książkÄ… daÅ‚a upust przerażajÄ…cej samotnoÅ›ci, pokazaÅ‚a ogÅ‚upianie obywateli przez masowe media za pomocÄ… pornografii, przemocy i zapychania Å›wiadomoÅ›ci fikcjÄ…. Wszystko to powolnie prowadzi do autodestrukcji.

Ciekawi też sama budowa książki. Elfriede Jelinek ignoruje wszelkie zasady interpunkcji. Jedynym znakiem przystankowym jest kropka. Specyficzny styl prozy zmusza do ciągłego i maksymalnego skupienia na bezsensownej treści, co nawet najbardziej wytrwałych jest w stanie wykończyć nerwowo. Podsumowując, jest to powieść koszmarna, lecz jednocześnie genialna. Pomimo upływu prawie 40 lat od jej wydania, wciąż da się dostrzec jej aktualność w zmasowanym wymiarze. To idealne podsumowanie ogłupiałego i samotnego społeczeństwa XXI wieku: nie życzę miłej lektury, bo taka z pewnością nie będzie.

Agata Majcher