Wys�ano dnia 08-12-2004 o godz. 13:00:00 przez pala2 342
 Przed wiekami Kurzelów zapewniał naukowe kadry dla Akademii Krakowskiej. Z tego dawnego miasta wywodziło się siedmiu profesorów, z których przynajmniej trzech dostąpiło zaszczytu bycia rektorem najstarszej polskiej uczelni. Obecnie liczący niewiele ponad tysiąc mieszkańców Kurzelów to spokojna osada za Włoszczową. |
Wjeżdżając tam, trudno uwierzyć, że był to przed wiekami prężny ośrodek naukowy i handlowo-rzemieślniczy. A świetność swą zawdzięczał arcybiskupom gnieźnieńskim, do których należał. Dzięki Jakubowi Śwince w 1285 roku Kurzelów otrzymał prawa miejskie. Arcybiskup Jarosław Bogoria Skotnicki zbudował tam w połowie XIV wieku murowany kościół kolegiacki. Wtedy też rozpoczął się rozkwit miasta.
Przy kolegiacie powstała słynąca z wysokiego poziomu szkoła, której absolwenci robili potem karierę naukową nie tylko w Polsce. - Z Kurzelowa wywodziło się bodajże siedmiu profesorów uniwersytetu w Krakowie. Jan Muszczeński, Jan Brożek i Maciej Kwaśniewicz byli jego rektorami. Ponadto w XVI i XVII wieku na Akademii Krakowskiej było stąd co najmniej 13 studentów - wylicza ksiądz Daniel Wojciechowski, proboszcz parafii kurzelowskiej. Niektóre źródła (m.in. "Świętokrzyski Słownik Biograficzny", tom 1, Kielce 2002) podają, że rektorem w Krakowie był także kurzelowianin Paweł Herka, dr teologii i matematyk. - On tylko kilka razy kandydował na rektora - uważa ksiądz Wojciechowski.
Dynastia "Kurzelowitów"
Trzy lata temu ksiÄ…dz wydaÅ‚ książkÄ™ „Dynastia »Kurzelowitów «” o sÅ‚awnych uczonych wywodzÄ…cych siÄ™ z Kurzelowa. NajsÅ‚awniejszy z nich to niewÄ…tpliwie Jan Brożek (1585-1652), jeden z najbardziej wyksztaÅ‚conych Polaków w XVII wieku. ByÅ‚ wybitnym matematykiem, astronomem, teologiem, zdobyÅ‚ doktorat z medycyny w Padwie, propagowaÅ‚ teoriÄ™ MikoÅ‚aja Kopernika. Brożek na krótko przed Å›mierciÄ… zostaÅ‚ wybrany na rektora Akademii Krakowskiej.
Znacznie dłużej był rektorem tej uczelni inny kurzelowianin, żyjący w latach 1532-1602, Jan Muscenius (Muszczeński). - Pięć kadencji. On też, o czym się nie mówi, wprowadził teorię Kopernika do wykładów - twierdzi ksiądz Wojciechowski.
Można powiedzieć, że astronomia była kurzelowską specjalnością. Odkrycie Kopernika propagował bowiem w Krakowie także Stanisław Jakobejus (Jakobczyk), który był stryjecznym bratem Musceniusza i przejął po nim katedrę astrologii.
Dzwony z Krakowa
W pokolegiackim kościele pw. Wniebowzięcia NMP przechowywana jest duża monstrancja ufundowana przez tych trzech uczonych mężów. Świątynia ta jest właściwie jedyną pamiątką po dawnej świetności Kurzelowa, który zaczął tracić na znaczeniu po potopie szwedzkim, a w 1869 roku utracił prawa miejskie.
Na przykościelnej bramie zwracają uwagę postacie czterech ewangelistów.
Sam kościół był wielokrotnie przebudowywany, ale - jak zapewnia ksiądz Wojciechowski - główny korpus pozostał niezmieniony od XIV wieku. Częściowo zachowana też została dekoracja okien i drzwi. Wewnątrz zwraca uwagę ciekawe rozwiązanie architektoniczne - nawa ze sklepieniem wspartym na jednym filarze. Warto też zwrócić uwagę na spiżową chrzcielnicę z 1414 roku.
Przy kościele stoi drewniana dzwonnica kryta gontem zrekonstruowana w 1946 roku na wzór tej z XVII-XVIII wieku, którą zniszczyła trąba powietrzna. Trzy z czterech znajdujących się w niej dzwonów trafiły do Kurzelowa z Akademii Krakowskiej. Najstarszy jest z 1412 roku.
Cennym zabytkiem jest też drewniana kaplica św. Anny z pierwszej połowy XVIII wieku na kurzelowskim cmentarzu, na którym spoczywa m.in. Agnieszka z Jackowskich Katerla, babka Stefana Żeromskiego.
O tym, że Kurzelów był niegdyś miastem, świadczy niewielki rynek. Znajduje się w nim obelisk pamięci Jana Brożka, ufundowany przez Włoszczowskie Towarzystwo Krzewienia Kultury, a także pomnik ofiar ostatniej wojny. Na środku zaś stoi figura z 1848 roku. Z zatartej częściowo tablicy można wyczytać, że jej fundatorzy proszą przechodzących o trzy zdrowaśki.
Jak tam trafić
Kurzelów znajduje się 7 km na zachód od Włoszczowy, przy drodze 785 prowadzącej do Radomska.
Przy kolegiacie powstała słynąca z wysokiego poziomu szkoła, której absolwenci robili potem karierę naukową nie tylko w Polsce. - Z Kurzelowa wywodziło się bodajże siedmiu profesorów uniwersytetu w Krakowie. Jan Muszczeński, Jan Brożek i Maciej Kwaśniewicz byli jego rektorami. Ponadto w XVI i XVII wieku na Akademii Krakowskiej było stąd co najmniej 13 studentów - wylicza ksiądz Daniel Wojciechowski, proboszcz parafii kurzelowskiej. Niektóre źródła (m.in. "Świętokrzyski Słownik Biograficzny", tom 1, Kielce 2002) podają, że rektorem w Krakowie był także kurzelowianin Paweł Herka, dr teologii i matematyk. - On tylko kilka razy kandydował na rektora - uważa ksiądz Wojciechowski.
Dynastia "Kurzelowitów"
Trzy lata temu ksiÄ…dz wydaÅ‚ książkÄ™ „Dynastia »Kurzelowitów «” o sÅ‚awnych uczonych wywodzÄ…cych siÄ™ z Kurzelowa. NajsÅ‚awniejszy z nich to niewÄ…tpliwie Jan Brożek (1585-1652), jeden z najbardziej wyksztaÅ‚conych Polaków w XVII wieku. ByÅ‚ wybitnym matematykiem, astronomem, teologiem, zdobyÅ‚ doktorat z medycyny w Padwie, propagowaÅ‚ teoriÄ™ MikoÅ‚aja Kopernika. Brożek na krótko przed Å›mierciÄ… zostaÅ‚ wybrany na rektora Akademii Krakowskiej.
Znacznie dłużej był rektorem tej uczelni inny kurzelowianin, żyjący w latach 1532-1602, Jan Muscenius (Muszczeński). - Pięć kadencji. On też, o czym się nie mówi, wprowadził teorię Kopernika do wykładów - twierdzi ksiądz Wojciechowski.
Można powiedzieć, że astronomia była kurzelowską specjalnością. Odkrycie Kopernika propagował bowiem w Krakowie także Stanisław Jakobejus (Jakobczyk), który był stryjecznym bratem Musceniusza i przejął po nim katedrę astrologii.
Dzwony z Krakowa
W pokolegiackim kościele pw. Wniebowzięcia NMP przechowywana jest duża monstrancja ufundowana przez tych trzech uczonych mężów. Świątynia ta jest właściwie jedyną pamiątką po dawnej świetności Kurzelowa, który zaczął tracić na znaczeniu po potopie szwedzkim, a w 1869 roku utracił prawa miejskie.
Na przykościelnej bramie zwracają uwagę postacie czterech ewangelistów.
Sam kościół był wielokrotnie przebudowywany, ale - jak zapewnia ksiądz Wojciechowski - główny korpus pozostał niezmieniony od XIV wieku. Częściowo zachowana też została dekoracja okien i drzwi. Wewnątrz zwraca uwagę ciekawe rozwiązanie architektoniczne - nawa ze sklepieniem wspartym na jednym filarze. Warto też zwrócić uwagę na spiżową chrzcielnicę z 1414 roku.
Przy kościele stoi drewniana dzwonnica kryta gontem zrekonstruowana w 1946 roku na wzór tej z XVII-XVIII wieku, którą zniszczyła trąba powietrzna. Trzy z czterech znajdujących się w niej dzwonów trafiły do Kurzelowa z Akademii Krakowskiej. Najstarszy jest z 1412 roku.
Cennym zabytkiem jest też drewniana kaplica św. Anny z pierwszej połowy XVIII wieku na kurzelowskim cmentarzu, na którym spoczywa m.in. Agnieszka z Jackowskich Katerla, babka Stefana Żeromskiego.
O tym, że Kurzelów był niegdyś miastem, świadczy niewielki rynek. Znajduje się w nim obelisk pamięci Jana Brożka, ufundowany przez Włoszczowskie Towarzystwo Krzewienia Kultury, a także pomnik ofiar ostatniej wojny. Na środku zaś stoi figura z 1848 roku. Z zatartej częściowo tablicy można wyczytać, że jej fundatorzy proszą przechodzących o trzy zdrowaśki.
Jak tam trafić
Kurzelów znajduje się 7 km na zachód od Włoszczowy, przy drodze 785 prowadzącej do Radomska.
Janusz Kędracki Gazeta Wyborcza
| Komentarze |