To właśnie on jako pierwszy zauważył, że zmieszawszy ze sobą litr wody i spirytusu otrzymujemy nie dwa litry, lecz nieco mniej roztworu, bo spirytus kurczy się w kontakcie z wodą. Temu odkryciu Mendelejew poświęcił swą napisaną w wieku 32 lat pracę doktorską, którą zatytułował "Rozważania o łączeniu spirytusu z wodą".

Na tym nie poprzestał. Długo szukał formuły wódki idealnej. Doceniając jego doświadczenie, dwór carski postawił Mendelejewa na czele komisji państwowej pracującej nad idealnym mocnym trunkiem. Uczony nie zawiódł. W roku 1884 otrzymał oficjalny patent na trunek nazwany Moskiewska Specjalna, który stał się wzorcem rosyjskiej wódki.

Obowiązująca do dziś receptura Mendelejewa mówi, że wódka to mieszanina spirytusu żytniego z surową miękką wodą o mocy koniecznie 40 proc. Litr takiego wzorcowego płynu w temperaturze 15 st. Celsjusza powinien ważyć 953 g.

Wynalazca wódki sam sięgał po nią bardzo rzadko. Jej zwolennikom radził jednak, jak należy pić. Przede wszystkim niewiele - najwyżej 150 g dziennie. Nie zmrożoną, lecz najlepiej o temperaturze 15 st. I w żadnym wypadku nie jednym haustem (Rosjanie mówią "zaupem", czyli salwą), tylko małymi łyczkami.

Rodacy tę ostatnią radę przyjęli po swojemu i często mówią: "alkohol pity małymi dozami jest nieszkodliwy w dużych ilościach".

To, że dopiero Mendelejew opracował i opatentował formułę wódki idealnej, wcale nie znaczy, że przed nim w Rosji nie pito. Pito zawsze. Car Piotr I, sam alkoholik, kazał swoim żołnierzom wydawać codziennie 1,5 l "wina zbożowego", słabego, bo 18-proc. samogonu. Jego dzielna i zwycięska w wielu bitwach armia chodziła więc wiecznie pijana, tak samo jak jej dowódca.

Również od dawna walczono w Rosji z alkoholizmem. Już caryca Katarzyna próbowała ucywilizować rosyjskie picie, ograniczając produkcję trunków.

Na tym polu najbardziej zapisał się jednak Michaił Gorbaczow, wprowadzając w 1985 roku tzw. suchoj zakon, czyli prohibicję po radziecku. Kazał likwidować gorzelnie, wycinać winnice, ograniczał handel. Rodacy, którzy do dziś szydzą z Gorbaczowa i jego prohibicji, zapominają, że w czasach "suchego zakonu" średnia długość życia mężczyzn wzrosła o cztery lata i że wtedy w Rosji rodziło się więcej ludzi, niż umierało. Szkoda, że zapominają także o radach wielkiego uczonego Mendelejewa, który uczył, że pić należy niewiele i małymi łyczkami...