To wÅ‚aÅ›nie wtedy, w roku 2003, „Piraci z Karaibów” po raz pierwszy zabrali na pokÅ‚ad kinomana Å›wieżo umÄ™czonego klaustrofobiÄ… „Matrixa” i Å›mierdzÄ…cÄ… stopÄ… hobbita we „WÅ‚adcy PierÅ›cieni”. Wilki morskie oferujÄ…c mu epickÄ… przygodÄ™, nie mniej wciÄ…gajÄ…cÄ… niż losy Neo, przyozdobili jÄ… bÅ‚azenadÄ… i szczerbatym uÅ›miechem, który z zaÅ‚ożenia nie mógÅ‚ bÅ‚yszczeć w ceremonialnym Åšródziemiu. Rzadko przyjemny zapach bezkresnego morza i rumu chlupoczÄ…cego w zgniÅ‚ej pirackiej gardzieli okazaÅ‚ siÄ™ dla widzów afrodyzjakiem lepszym niż niejedna pannica w willi gubernatora Jamajki. Zamek Disney’a przebudowano na statek, brawurowo potem dowodzony przez reżysera Gore’a Verbinskiego. UdaÅ‚o mu siÄ™ w koÅ„cu coÅ›, na czym poÅ›liznÄ…Å‚ siÄ™ nawet Roman PolaÅ„ski („Piraci”) - wskrzesić umarlaka, wyszorować zapleÅ›niaÅ‚y pokÅ‚ad i ożywić gatunek od dawna martwy. Jak z armaty wystrzeliÅ‚a wtedy porywajÄ…ca opowieść Å‚otrzykowska w doborowej obsadzie (Depp, Bloom, Knightley, Rush). Bitwa o widza okazaÅ‚a siÄ™ do tego stopnia zwyciÄ™ska, że wszystkie kompasy zgodnie wskazywaÅ‚y kurs na jedyny sÅ‚uszny kierunek – kontynuacje. Dwie kolejne części („Skrzynia Umarlaka” oraz „Na kraÅ„cu Å›wiata”) nafaszerowano tym samym sprawdzonym prochem. I bum, trach, brzdÄ™k, chlast! Znów podziwialiÅ›my pokaz tÄ™czowych ogni na niebie karaibskiego morza.

NajgorÄ™tszy sylwester Å›wiata, wzorem dzieÅ‚ Sienkiewicza, umarÅ‚ Å›mierciÄ… naturalnÄ… wraz z ostatniÄ… częściÄ… trylogii. PomiÄ™dzy kinem a literaturÄ… nadal jednak istnieje wiele różnic . W 2007 roku zabili go tylko po to, żeby cztery lata później mógÅ‚ uciec. Czwarta część, opatrzona zdecydowanie najgorszym tytuÅ‚em z dotychczasowych – „Na nieznanych wodach”, wodowaÅ‚a podczas majowego festiwalu we francuskim Cannes. I niestety - wiatr w najnowszych „Piratach” wieje w oczy, a nie żagle.

Nie ma od tego ucieczki. Nawet dla wciąż uroczego Jack’a Sparrow’a. OgrywajÄ…c skamieniaÅ‚Ä… konwencjÄ™, prÄ™dzej czy później tworzy siÄ™ nowÄ…. Autorzy ugrzęźli wiÄ™c na mieliźnie, która niegdyÅ› byÅ‚a koralowÄ… rafÄ…. SkÅ‚adniki niby te same, ale nie smakujÄ… tak, jak wczeÅ›niej. Dlaczego?

Historia porywa nas ze sobÄ… w biegu. Już pierwsza scena informuje widza o tym, co bÄ™dzie nagrodÄ… i celem wyÅ›cigu. To mityczna fontanna mÅ‚odoÅ›ci, niczym dzisiejsze telezakupowe produkty, oferujÄ…ca konsumentowi nieÅ›miertelność. Musi on jedynie zdobyć dwa srebrne kielichy z zaginionego statku flotylli Ponce de Leon’a, Å‚zÄ™ najprawdziwszej syreny i odnaleźć oczywiÅ›cie samÄ… fontannÄ™. Niejeden jednak zapÅ‚aci za tÄ™ podróż cenÄ… podanÄ… później na ekranie.

Najnowsza część, naÅ›ladujÄ…c poprzednie, siÄ™ga po motywy i legendy od koÅ‚yski zajmujÄ…ce nasze dzieciÄ™ce fantazje. ZaczÄ™to bowiem od kapitana Barbarossy, by później siÄ™gnąć po Davy’ego Jones’a, „LatajÄ…cego Holendra” oraz legendarnego stwora morskiego Krakena i Kalipso prosto z mitologii greckiej. Teraz mamy wspomnianÄ… już FontannÄ™ MÅ‚odoÅ›ci, pirata Czarnobrodego i morskie femme fatale, czyli syreny w zatoce Whitecape. Cool? W teorii wszystko gra, ale w praktyce kolejne etapy żeglugi okazujÄ… siÄ™ być tak brzydkie, nudne i rozczarowujÄ…ce, że nie dziwie siÄ™ decyzji Verbinskiego, Blooma i Knightley, którzy po prostu z projektu zrezygnowali.

ZwÅ‚aszcza tej zdumiewajÄ…cej niezbyt-Å‚adnoÅ›ci, niewyszlifowanych na czarne pereÅ‚ki scen, nie jestem w stanie twórcom wybaczyć. OglÄ…dajÄ…c w drugiej części „LatajÄ…cego Holendra” przebijajÄ…cego siÄ™ przez lustro morza, aż nabieraÅ‚em w usta powietrza – tak dobrze byÅ‚o to zrealizowane kino. A to? Mimo zastosowanej techniki 3D, film Marshalla jest technologicznym krokiem w tyÅ‚.

Fundament dramaturgiczny „Na nieznanych wodach” też jest taki sam. Wirem nas zasysajÄ…cym i nie pozwalajÄ…cym odejść od ekranu ma być kaskada zadawanych przez akcjÄ™ pytaÅ„. Kim jest osobnik podszywajÄ…cy siÄ™ za Jack’a? Gdzie jest „Czarna PerÅ‚a”? Jak bÄ™dzie wyglÄ…daÅ‚ Czarnobrody? Jak bÄ™dÄ… wyglÄ…daÅ‚y syreny? Jak bÄ™dzie wyglÄ…daÅ‚a Fontanna MÅ‚odoÅ›ci? Kto jest po czyjej stronie i kto chce kogo oszukać? CaÅ‚ość przypomina niestety proces spożywania mentosów owocowych - wyciskamy albo żóÅ‚te albo różowe. Nie ma innej możliwoÅ›ci. WidzÄ…c ujÄ™cie pokazujÄ…ce wiszÄ…cy kandelabr, wiemy że za chwilÄ™ ktoÅ› na niego wskoczy i zrobi rozróbÄ™. Odpowiedzi zatem sÄ…  zbyt Å‚atwe do przewidzenia, a prosta fabuÅ‚a, wbrew pozorom, rozmyta i niewytÅ‚uszczona w momentach wrÄ™cz bÅ‚agajÄ…cych o wiÄ™kszÄ… celebrÄ™.

Zaserwowano nam nawet kolejnÄ… odmianÄ™ miÅ‚oÅ›ci romantycznej i substytut dawnej pary kochanów Willa Turnera i Elisabeth Swan, o których nie wspomina siÄ™ ani razu. Autorzy naprawdÄ™ myÅ›lÄ…, że to wystarczy? Nie wystarczy. Blackbeard jest tu żaÅ‚osnym starym dziadem, pozbawionym fatalizmu i uroku póÅ‚-czÅ‚owieka póÅ‚-potwora Davy’ego Jonesa. Penelope Cruz potraktowana kiepskim scenariuszem, nie może przeszarżować swojej roli, choćby nawet bardzo próbowaÅ‚a. Jako tako broni siÄ™ jak zwykÅ‚e Jack Sparrow – pirat, wilk morski, abnegat, bon vivant, pijak, uroczy Å‚ajdak i ogólnie szelma jedna. Ale to nie osiÄ…gniÄ™cie akurat tej odsÅ‚ony, ale caÅ‚ej serii.

Stwierdzenie, że dzieÅ‚u brakuje Å›wieżoÅ›ci byÅ‚oby jaÅ‚owe. Bo co to wÅ‚aÅ›ciwie znaczy? To, że już oglÄ…daliÅ›my tych bohaterów? Prawda jest przecież o wiele mniej skomplikowana. Mamy deficyt, czÄ™sto niezbÄ™dniejszych od morskiej bryzy, bÅ‚yskotliwych dialogów, dobrych pomysÅ‚ów na sceny z fikoÅ‚kami i przede wszystkim pointy. Ten film nie ma żadnej pointy. Po wyjaÅ›nieniu kaskady podsuwanych przez dwie godziny pytaÅ„, pozostaje nam tylko jedno – po co to wszystko byÅ‚o jeszcze raz, tylko o wiele gorzej?

Odpowiedzcie sobie na nie sami, szczury lÄ…dowe.