Pierwotna elewacja zachodnia koprzywnickiego kościoła klasztornego została w w drugiej połowie XVIII wieku zasłonięta późnobarokową fasadą autorstwa architekta-samouka ks. Józefa Karśnickiego. Obecne prace umożliwiły przebadanie wątków murów wraz z wnękami po bokach zachodniego wejścia. "Okazało się, że są one zamurowanymi portalami bocznymi z okresu budowy kościoła w pierwszej połowie XIII wieku" - powiedział pracownik sandomierskiej delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków (WUOZ) w Kielcach, Leszek Polanowski.

Zachowany w całości portal północny, niższy od południowego, zamknięty nadprożem w formie dwuramiennego łuku, miał na węgarach (belka wspierająca nadproże) ślady zamykania drewnianą zasuwą. Spoiny podkreślono czerwono-brunatnymi liniami, malowanymi na cienkiej wyprawie tynkowej. Z kolei południowy portal był znacznie bardziej zniszczony. W zamurowaniu zachowała się jednak w doskonałym stanie półkolista płyta tympanonu z płaskorzeźbioną dekoracją romańską, przedstawiającą krzyż z dwoma stylizowanymi drzewkami po bokach. Półkole tympanonu obwiedziono dodatkowo wicią roślinną - mówił opisując odkrycie inny pracownik sandomierskiej delegatury WUOZ, Jerzy Zub.

Według niego tympanon zdobił jeden z trzech portali wyprowadzających na dziedziniec przed kościołem oraz do zabudowań gospodarczych i pomocniczych. Północny służył zapewne braciom konwersom, pracującym przy utrzymaniu konwentu, natomiast z południowego korzystano w trakcie procesji i różnych ceremonii. Przezeń też wchodzili znaczniejsi goście i zasłużeni dla klasztoru dobrodzieje, którzy mieli przywilej przebywania w nawach bocznych świątyni.

W ocenie konserwatorów zabytków, koprzywnickie relikty XIII- wiecznej fasady kościoła cysterskiego są wyjątkowe z tego względu, że zabytki sztuki romańskiej nie są reprezentowane w Polsce zbyt bogato. Ponadto kościoły cysterskie są w naszym kraju jedynymi romańskimi świątyniami, w których zastosowano model fasady z trzema portalami. Zbliżoną do koprzywnickiej jest m.in. fasada kościoła w Sulejowie (Łódzkie), z zachowanym w pierwotnym miejscu portalem do nawy północnej.

Uczeni interpretują jego dekorację jako symboliczne przedstawienie Ukrzyżowania, połączone z eshatologicznym tematem drzewa życia. Także stylizowane drzewka po bokach krzyża w Koprzywnicy symbolizują rajskie drzewa: drzewo życia i drzewo śmierci - wiadomości dobrego i złego.

Najstarsze - obok Jędrzejowa, Wąchocka i Sulejowa - opactwo w Koprzywnicy założył Kazimierz Sprawiedliwy, który w 1185 roku sprowadził nad rzekę Koprzywiankę cystersów z francuskiego Marimond.