Dawno, dawno temu… w czasach, kiedy rewolucja przemysÅ‚owa sprawiÅ‚a, że na rynku powstaÅ‚a konkurencja, w sukurs wszelkiej maÅ›ci fabrykantom i kupcom przyszedÅ‚ jedyny Å›rodek masowego przekazu, czyli prasa. PojawiÅ‚y siÄ™ czasopisma ogÅ‚oszeniowe. Pierwsze w XVII w. stworzyÅ‚ lekarz Ludwika XIII. W Polsce byÅ‚y „Warszawskie Ekstraordynacyjne Tygodniowe WiadomoÅ›ci” z 1762 r. A w Kielcach?

Prekursorem byÅ‚ MichaÅ‚ Goldhaar, kielecki ksiÄ™garz i zaÅ‚ożyciel „Gazety Kieleckiej”. Od pierwszego numeru umieszczaÅ‚ obszerne anonse na temat swojej ksiÄ™garni. I mimo że robiÅ‚ to za darmo, bo w swojej gazecie, to z góry wiadomo byÅ‚o, że w Å›lad za nim pójdÄ… inni handlowcy. Już kilkadziesiÄ…t lat wczeÅ›niej zawyrokowaÅ‚ o tym bowiem wieszcz, wspominajÄ…c co nieco o wspólnych cechach Polaków i niejakiej papugi.

Jak grzyby po deszczu pojawiÅ‚y siÄ™ wiÄ™c w prasie liczne anonse. Przede wszystkim zawieraÅ‚y dokÅ‚adne i niekiedy bardzo obszerne informacje o asortymencie danej firmy oraz speÅ‚niaÅ‚y najważniejsze zadanie – do którego dziÅ› powraca siÄ™ w reklamie – kreowaÅ‚y markÄ™. Już wówczas stosowano różne zabiegi majÄ…ce przykuć wzrok odbiorcy: pogrubiano i powiÄ™kszano czcionkÄ™, robiono obramowania, odwracano tekst do góry nogami. Podobnie jak dziÅ›, czÄ™sto kamuflowano reklamowy charakter tekstu, tak by przypominaÅ‚ zwykÅ‚y artykuÅ‚. PojawiÅ‚y siÄ™ też wkÅ‚adki reklamowe, np. doÅ‚Ä…czony w 1906 r. do GK cennik nasion firmy z Miechowa.

A kiedy reklamodawcy trafili na podatny grunt, zastosowali też inne „sztuczki” wspomagajÄ…ce sprzedaż. Pierwszy szyld, co z dumÄ… odnotowaÅ‚a GK, pojawiÅ‚ siÄ™ w Kielcach w 1881 r. przy ul. Pocztowej (dziÅ› Sienkiewicza) i miaÅ‚ ksztaÅ‚t trójkolorowej chorÄ…gwi. Równie duży entuzjazm wzbudzaÅ‚y pierwsze wystawy sklepowe z lat 70. XIX w. – np. witryna zakÅ‚adu fryzjerskiego, gdzie wystawiono „woskowy biust damski z utrefionÄ… wedÅ‚ug dzisiejszej mody gÅ‚owÄ…”. OkoÅ‚o 1900 r. pojawiÅ‚y siÄ™ w Kielcach sÅ‚upy ogÅ‚oszeniowe. Taki sÅ‚up miaÅ‚ np. znany przed I wojnÄ… rzeźbiarz StanisÅ‚aw NicpoÅ„.

Jak widać, wszystkie wspomniane tu formy przetrwaÅ‚y do dziÅ›. I może na te wspóÅ‚czesne reklamy też bÄ™dziemy kiedyÅ› spoglÄ…dać z sentymentalnym uÅ›miechem, bo sÄ… nie tylko sposobem walki o klienta, ale też – mówiÄ…c górnolotnie – Å›wiadectwem naszych czasów.

PS
- „KsiÄ™garnia M. Goldhaara w Kielcach zawiadamia SzanownÄ… Publiczność, iż z powodu zbliżajÄ…cych siÄ™ dÅ‚ugich wieczorów, wysortowaÅ‚a czytelniÄ™ swojÄ… mianowicie polskÄ… i francuskÄ…(…). KupujÄ…cym na raz za rsr 15 udziela siÄ™ stosowny rabat.” (Jedna z pierwszych reklam ksiÄ™garni M. Goldhaara, GK 1870)
- Zegarmistrz Brzechfa ozdobiÅ‚ swojÄ… witrynÄ™: „dowcipnie przemyÅ›lanym mechanizmem przy zegarze, wyobrażajÄ…cym zamek obronny, z okna którego ciÄ…gle otwierajÄ…cego siÄ™ i zamykajÄ…cego, wyglÄ…da z perspektywÄ… teatralnÄ… jeneraÅ‚ przyglÄ…dajÄ…cy siÄ™ szyldwachowi, odbywajÄ…cemu tam i na powrót wartÄ™ i prezentujÄ…cemu broÅ„ przed jeneraÅ‚em.” (Opis wystawy sklepowej, GK 1870)
- „Å»yda krawca, kto unika/ Jedzie do Kielc do Malika/ Do Malika do Kaźmierza/ on sÅ‚ynnego ma kuÅ›nierza(…)/ Mieszka w domu Kotowskiego/ Wprost cukierni SmoleÅ„skiego.” (Reklama z „Kuriera Kieleckiego” 1913)