Wys�ano dnia 17-01-2006 o godz. 12:00:00 przez pala2 7085
 | Śmierć dopadła ich 2 tysiące lat temu, ale ciała wyglądają tak, że często przerażeni odkrywcy wzywają policję - to bagienne mumie - fascynujące i nieco makabryczne europejskie dziedzictwo. |
SpoÅ›ród wszystkich skamieniaÅ‚oÅ›ci najbardziej niezwykÅ‚e sÄ… te, w których zachowujÄ… siÄ™ ciaÅ‚a miÄ™kkie - mamuty z syberyjskiej zmarzliny, ichtiozaury z niemieckich Å‚upków bitumicznych czy owady zatopione w bursztynie. Szczególnie sÅ‚awne sÄ… zwierzÄ™ta z kalifornijskiego Rancho La Brea - tu w póÅ‚pÅ‚ynnym asfalcie ziemnym można znaleźć caÅ‚Ä… menażeriÄ™ Å›wiata, który odszedÅ‚ nagle przed 11 tys. lat - naturalne mumie leniwców, mamutów, wilków, niedźwiedzi, koni czy straszliwych tygrysów szablozÄ™bnych - pogromców ówczesnych sÅ‚oni. SkÄ…d w jednym miejscu zachowaÅ‚o siÄ™ tyle zwierzÄ…t i dlaczego tak wiele wÅ›ród nich drapieżników?
Przypuszcza siÄ™, że zdradliwe jeziorka Rancho La Brea byÅ‚y puÅ‚apkÄ… przyciÄ…gajÄ…cÄ… zwierzÄ™ta poÅ‚yskujÄ…cÄ… taflÄ… wody. SzamoczÄ…ce siÄ™ w Å›miertelnej asfaltowej mazi osobniki stanowiÅ‚y Å‚atwy Å‚up dla miÄ™sożerców, którzy rzucali siÄ™ na zdobycz... i tonÄ™li wraz z niÄ….
InnÄ… selektywnÄ… puÅ‚apkÄ… byÅ‚o jezioro wulkaniczne w Messel w Niemczech, gdzie zachowaÅ‚y siÄ™ ciaÅ‚a zwierzÄ…t zamieszkujÄ…cych w eocenie wybrzeża tego zdradliwego basenu. Obok niezliczonych ssaków, krokodyli i ryb szczególnie dużo tu form fruwajÄ…cych: ptaków, nietoperzy i owadów, które spadaÅ‚y do wód jeziora podczas okresowych wyziewów trujÄ…cych gazów wulkanicznych i pogrążaÅ‚y siÄ™ w zatÄ™chÅ‚ym szlamie konserwujÄ…cym ich martwe ciaÅ‚a.
SpoÅ›ród skamieniaÅ‚oÅ›ci miÄ™kkich ciaÅ‚ naturalne mumie ludzkie stanowiÄ… grupÄ™ szczególnÄ…. Tego typu niezwykÅ‚e i rzadkie znaleziska sÄ… znane ze wszystkich kontynentów, w szczególnoÅ›ci z Ameryki PoÅ‚udniowej (wysuszone ciaÅ‚a Inków z wysokich szczytów andyjskich), Alaski i Grenlandii (zamarzniÄ™te ciaÅ‚a Eskimosów) i z póÅ‚nocno-zachodniej Europy, gdzie od dawna znajdowano mumie tzw. bagiennych ludzi.
Masakra na bagnach
Dwa nowe znaleziska, jakich dokonano ostatnio w Irlandii i których historiÄ™ pokaże 20 stycznia telewizja BBC w programie "Timewatch", rzuciÅ‚y wiÄ™cej Å›wiatÅ‚a na to maÅ‚o znane i zadziwiajÄ…ce zjawisko. Obie mumie znalezione zostaÅ‚y w roku 2003 w pobliżu Dublina (w Clonycavan i Croghan) podczas wydobywania torfu. CiaÅ‚a należaÅ‚y do mÅ‚odych mężczyzn (choć jedno nazwane zostaÅ‚o Old Croghan Man) żyjÄ…cych w tym samym czasie (ok. 300 r. p.n.e.). Przewiezione do Muzeum Narodowego w Dublinie poddane zostaÅ‚y badaniom, które pozwoliÅ‚y ustalić wiele szczegóÅ‚ów ich życia i Å›mierci.
ChÅ‚opak z Clonycavan (mierzÄ…cy okoÅ‚o 160 cm) zginÄ…Å‚ latem. Wskazuje na to chemiczna analiza jego wÅ‚osów (skÄ…dinÄ…d utrwalonych specjalnym żelem z oleju roÅ›linnego i żywicy). Wynika z niej, że w ostatnich miesiÄ…cach życia dieta mężczyzny byÅ‚a bogata w warzywa dostÄ™pne jedynie późnÄ… wiosnÄ… i latem.
"Stary człowiek z Croghan" (miał około 20 lat i był zaskakująco wysoki - mierzył prawie 2 m) zmarł prawdopodobnie zimą. Analiza jego paznokci ujawniła, że pił mleko i jadł więcej mięsa niż jego młodszy kolega, musiał więc zginąć w chłodniejszym okresie roku. To także może wyjaśniać, dlaczego jego ciało jest lepiej zachowane.
Obaj mężczyźni skoÅ„czyli w mÄ™kach - czÅ‚owiekowi z Clonycavan ktoÅ› roztrzaskaÅ‚ czaszkÄ™, uciÄ…Å‚ sutki i zmasakrowaÅ‚ żebra. CiaÅ‚a mężczyzny z Croghan nie pozostawiono w spokoju nawet po Å›mierci - na ostatniÄ… drogÄ™ odciÄ™to mu gÅ‚owÄ™ i nogi. Åšlady nacięć na ramionach Å›wiadczÄ…, że próbowaÅ‚ bronić siÄ™ przed atakiem.
Åšmierć tych ludzi niemal na pewno wiÄ…zaÅ‚a siÄ™ z rytuaÅ‚ami - wedÅ‚ug niektórych hipotez to, że wiele takich mumii znaleziono na granicach dawnych królestw czy plemion, może Å›wiadczyć, że byÅ‚y to ofiary skÅ‚adane za pomyÅ›lność wÅ‚adcy lub jego wÅ‚oÅ›ci.
Rytuały sprzed 2 tys. lat
Torfowi ludzie robiÄ… niesamowite wrażenie - to nierzadko worki skórne o czarno-brunatnej karnacji i ciaÅ‚ach wysuszonych, pomarszczonych i zwykle okaleczonych. O przejmujÄ…cych twarzach zdradzajÄ…cych dramatyczne okolicznoÅ›ci Å›mierci.
PierwszÄ… takÄ… mumiÄ™ znaleziono w roku 1640 w Danii - od tego czasu liczba tego typu znalezisk siÄ™gnęła póÅ‚tora tysiÄ…ca, w tym ok. 300 ciaÅ‚ o charakterze naturalnych mumii (reszta to koÅ›ci, wÅ‚osy, fragmenty ubraÅ„). Wszystkie dotychczasowe znaleziska odkryte zostaÅ‚y w czworokÄ…cie obejmujÄ…cym poÅ‚udniowÄ… DaniÄ™, póÅ‚nocne Niemcy, HolandiÄ™, AngliÄ™ i IrlandiÄ™.
Wszystkie dotyczyÅ‚y ludzi (naturalne mumie zwierzÄ™ce sÄ… prawie nieznane) i wszystkie sÄ… datowane na blisko 2000 lat, gÅ‚ównie na okres miÄ™dzy 600 r p.n.e. a 300 r n.e. Mamy wiÄ™c tu do czynienia - tak jak w przypadku Messel i Rancho La Brea - z selektywnoÅ›ciÄ… zachowania, i to trojakiego rodzaju: dotyczÄ…cÄ… miejsca (torfowiska sÄ… w caÅ‚ej Europie, ale torfowych ludzi poza tym "zagÅ‚Ä™biem mumii" nie znajdowano), czasu i gatunku, który ulegaÅ‚ mumifikacji. MusiaÅ‚a wiÄ™c istnieć - w pewnym regionie Europy i w okreÅ›lonym czasie - swoista "puÅ‚apka" na ludzi, ale choć ludzkie mumie sÄ… jak najbardziej naturalne, to mechanizm tej selekcji najwyraźniej naturalny już nie byÅ‚. Torfowi ludzie nie wpadali przypadkiem do bagien ani nie byli tam przez nikogo wabieni. Przypuszcza siÄ™, że zginÄ™li podczas specyficznych rytuaÅ‚ów, które rozwinęły siÄ™ wÅ›ród plemion protogermaÅ„skich i celtyckich. TrwaÅ‚y one przez kilkaset lat, by w koÅ„cu zaniknąć bez Å›ladu.
Przypuszcza siÄ™, że zdradliwe jeziorka Rancho La Brea byÅ‚y puÅ‚apkÄ… przyciÄ…gajÄ…cÄ… zwierzÄ™ta poÅ‚yskujÄ…cÄ… taflÄ… wody. SzamoczÄ…ce siÄ™ w Å›miertelnej asfaltowej mazi osobniki stanowiÅ‚y Å‚atwy Å‚up dla miÄ™sożerców, którzy rzucali siÄ™ na zdobycz... i tonÄ™li wraz z niÄ….
InnÄ… selektywnÄ… puÅ‚apkÄ… byÅ‚o jezioro wulkaniczne w Messel w Niemczech, gdzie zachowaÅ‚y siÄ™ ciaÅ‚a zwierzÄ…t zamieszkujÄ…cych w eocenie wybrzeża tego zdradliwego basenu. Obok niezliczonych ssaków, krokodyli i ryb szczególnie dużo tu form fruwajÄ…cych: ptaków, nietoperzy i owadów, które spadaÅ‚y do wód jeziora podczas okresowych wyziewów trujÄ…cych gazów wulkanicznych i pogrążaÅ‚y siÄ™ w zatÄ™chÅ‚ym szlamie konserwujÄ…cym ich martwe ciaÅ‚a.
SpoÅ›ród skamieniaÅ‚oÅ›ci miÄ™kkich ciaÅ‚ naturalne mumie ludzkie stanowiÄ… grupÄ™ szczególnÄ…. Tego typu niezwykÅ‚e i rzadkie znaleziska sÄ… znane ze wszystkich kontynentów, w szczególnoÅ›ci z Ameryki PoÅ‚udniowej (wysuszone ciaÅ‚a Inków z wysokich szczytów andyjskich), Alaski i Grenlandii (zamarzniÄ™te ciaÅ‚a Eskimosów) i z póÅ‚nocno-zachodniej Europy, gdzie od dawna znajdowano mumie tzw. bagiennych ludzi.
Masakra na bagnach
Dwa nowe znaleziska, jakich dokonano ostatnio w Irlandii i których historiÄ™ pokaże 20 stycznia telewizja BBC w programie "Timewatch", rzuciÅ‚y wiÄ™cej Å›wiatÅ‚a na to maÅ‚o znane i zadziwiajÄ…ce zjawisko. Obie mumie znalezione zostaÅ‚y w roku 2003 w pobliżu Dublina (w Clonycavan i Croghan) podczas wydobywania torfu. CiaÅ‚a należaÅ‚y do mÅ‚odych mężczyzn (choć jedno nazwane zostaÅ‚o Old Croghan Man) żyjÄ…cych w tym samym czasie (ok. 300 r. p.n.e.). Przewiezione do Muzeum Narodowego w Dublinie poddane zostaÅ‚y badaniom, które pozwoliÅ‚y ustalić wiele szczegóÅ‚ów ich życia i Å›mierci.
ChÅ‚opak z Clonycavan (mierzÄ…cy okoÅ‚o 160 cm) zginÄ…Å‚ latem. Wskazuje na to chemiczna analiza jego wÅ‚osów (skÄ…dinÄ…d utrwalonych specjalnym żelem z oleju roÅ›linnego i żywicy). Wynika z niej, że w ostatnich miesiÄ…cach życia dieta mężczyzny byÅ‚a bogata w warzywa dostÄ™pne jedynie późnÄ… wiosnÄ… i latem.
"Stary człowiek z Croghan" (miał około 20 lat i był zaskakująco wysoki - mierzył prawie 2 m) zmarł prawdopodobnie zimą. Analiza jego paznokci ujawniła, że pił mleko i jadł więcej mięsa niż jego młodszy kolega, musiał więc zginąć w chłodniejszym okresie roku. To także może wyjaśniać, dlaczego jego ciało jest lepiej zachowane.
Obaj mężczyźni skoÅ„czyli w mÄ™kach - czÅ‚owiekowi z Clonycavan ktoÅ› roztrzaskaÅ‚ czaszkÄ™, uciÄ…Å‚ sutki i zmasakrowaÅ‚ żebra. CiaÅ‚a mężczyzny z Croghan nie pozostawiono w spokoju nawet po Å›mierci - na ostatniÄ… drogÄ™ odciÄ™to mu gÅ‚owÄ™ i nogi. Åšlady nacięć na ramionach Å›wiadczÄ…, że próbowaÅ‚ bronić siÄ™ przed atakiem.
Åšmierć tych ludzi niemal na pewno wiÄ…zaÅ‚a siÄ™ z rytuaÅ‚ami - wedÅ‚ug niektórych hipotez to, że wiele takich mumii znaleziono na granicach dawnych królestw czy plemion, może Å›wiadczyć, że byÅ‚y to ofiary skÅ‚adane za pomyÅ›lność wÅ‚adcy lub jego wÅ‚oÅ›ci.
Rytuały sprzed 2 tys. lat
Torfowi ludzie robiÄ… niesamowite wrażenie - to nierzadko worki skórne o czarno-brunatnej karnacji i ciaÅ‚ach wysuszonych, pomarszczonych i zwykle okaleczonych. O przejmujÄ…cych twarzach zdradzajÄ…cych dramatyczne okolicznoÅ›ci Å›mierci.
PierwszÄ… takÄ… mumiÄ™ znaleziono w roku 1640 w Danii - od tego czasu liczba tego typu znalezisk siÄ™gnęła póÅ‚tora tysiÄ…ca, w tym ok. 300 ciaÅ‚ o charakterze naturalnych mumii (reszta to koÅ›ci, wÅ‚osy, fragmenty ubraÅ„). Wszystkie dotychczasowe znaleziska odkryte zostaÅ‚y w czworokÄ…cie obejmujÄ…cym poÅ‚udniowÄ… DaniÄ™, póÅ‚nocne Niemcy, HolandiÄ™, AngliÄ™ i IrlandiÄ™.
Wszystkie dotyczyÅ‚y ludzi (naturalne mumie zwierzÄ™ce sÄ… prawie nieznane) i wszystkie sÄ… datowane na blisko 2000 lat, gÅ‚ównie na okres miÄ™dzy 600 r p.n.e. a 300 r n.e. Mamy wiÄ™c tu do czynienia - tak jak w przypadku Messel i Rancho La Brea - z selektywnoÅ›ciÄ… zachowania, i to trojakiego rodzaju: dotyczÄ…cÄ… miejsca (torfowiska sÄ… w caÅ‚ej Europie, ale torfowych ludzi poza tym "zagÅ‚Ä™biem mumii" nie znajdowano), czasu i gatunku, który ulegaÅ‚ mumifikacji. MusiaÅ‚a wiÄ™c istnieć - w pewnym regionie Europy i w okreÅ›lonym czasie - swoista "puÅ‚apka" na ludzi, ale choć ludzkie mumie sÄ… jak najbardziej naturalne, to mechanizm tej selekcji najwyraźniej naturalny już nie byÅ‚. Torfowi ludzie nie wpadali przypadkiem do bagien ani nie byli tam przez nikogo wabieni. Przypuszcza siÄ™, że zginÄ™li podczas specyficznych rytuaÅ‚ów, które rozwinęły siÄ™ wÅ›ród plemion protogermaÅ„skich i celtyckich. TrwaÅ‚y one przez kilkaset lat, by w koÅ„cu zaniknąć bez Å›ladu.
Komentarze
|